Đã có rất nhiều người nuôi trồng thủy sản xem tỏi như một loại “kháng sinh tự nhiên” nhờ hiệu quả cao trong việc phòng và chữa bệnh cho tôm cá. Tuy nhiên, nhiều người sử dụng tỏi cho thủy sản chưa đúng cách nên làm giảm tác dụng.Cùng chúng tôi đọc qua bài viết này để hiểu rõ được bản chất và cách sử dụng tỏi trong nuôi trồng thủy sản nhé.
Tỏi được dùng để phòng trị nhiều bệnh (đường ruột, phân trắng, đốm trắng, gan tụy…) trên tôm cá; nhưng đa số người dùng và chế biến tỏi chưa đúng cách, làm giảm tác dụng. Vậy dùng tỏi thế nào đúng để đạt hiệu quả cao trong nuôi trồng thủy sản?
Tỏi – loại “kháng sinh tự nhiên”
Tỏi có chứa allin, một axit hữu cơ; khi bị đập dập sẽ kết hợp với Allicinase có trong tỏi để tạo thành Allicin. Allicin có khả năng kháng khuẩn và nấm. Chất Allicin có khả năng kháng khuẩn bằng 1/5 thuốc Peniciline và bằng 1/10 thuốc Oxytracilin.
Trong tỏi còn chứa diallyl disulfide; chất này không những mạnh hơn nhiều hai dòng kháng sinh thường đang dùng trong nuôi trồng thủy sản là Erythromycin, Ciprofloxacin mà còn có tác dụng nhanh hơn. Vì vậy, tỏi có tác dụng với nhiều loại vi khuẩn như: thương hàn, phó thương hàn, lị, tả, trực khuẩn, bạch cầu, vi khuẩn. Ngoài khả năng kháng khuẩn, tỏi còn có công hiệu trị sán, giun kim, các bệnh nấm.
Khả năng kháng bệnh của tỏi
Tỏi được xem là một loại “kháng sinh tự nhiên” trong nuôi trồng thủy sản
Qua nhiều nghiên cứu khoa học và kinh nghiệm sử dụng tỏi có nhiều công dụng trị bệnh trên cả người và động vật trên cạn, động vật dưới nước. Dịch chiết tỏi ức chế một số loại nguyên sinh động vật, giảm nhiễm ký sinh trùng với mức độ ảnh hưởng đến môi trường là thấp nhất.
Tỏi là chất kích thích miễn dịch tự nhiên cho tôm, cá, với nhiều hoạt tính kháng vi khuẩn gram âm và dương, hoạt tính kháng virus, kháng nấm. Tỏi kích thích quá trình thực bào, đại thực bào. Bổ sung tinh dầu tỏi cho động vật thủy sản nuôi có thể giúp tăng chỉ số hồng cầu, lượng hemoglobin, bạch cầu và tiểu cầu.
Như vậy, tỏi có thể dùng trong nuôi thủy sản như một chất thay thế kháng sinh và các yếu tố trị liệu hóa học. Tỏi có khả năng ức chế, thậm chí kháng vi khuẩn gây bệnh, ký sinh trùng và cả virus, hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch cho động vật thủy sản.
Những điều nên làm khi sử dụng tỏi trong nuôi trồng thủy sản
Allicin trong tỏi chỉ được sinh ra khi nghiền nát hoặc đập dập. Tuy nhiên, Allicin kém bền nên biến chất nhanh trong điều kiện môi trường bên ngoài. Vì vậy, nếu dùng tỏi tự chế biến thì phải được xay nhuyễn trộn cho động vật thủy sản ăn ngay.
Cách dùng tỏi cho tôm và cá phải có liều lượng khác nhau. Dùng tỏi trị bệnh viêm ruột của cá do vi khuẩn gây ra, mỗi ngày dùng 50g củ tỏi nghiền nát dùng cho 10 kg cá ăn liên tục trong 5 - 7 ngày.
Tỏi dùng trị bệnh đường ruột của tôm nuôi (bệnh phân trắng, ăn mòn vỏ kitin…) dùng 10 - 15 g tỏi tươi/kg thức ăn tôm/ngày, nghiền nát hoà với nước trộn đều với thức ăn, mỗi tháng cho ăn một đợt 5 ngày liên tục.
Lưu ý: Sơ chế tỏi nguyên liệu trước khi ngâm tránh tránh tỏi chuyển sang màu xanh và mất tác dụng chữa bệnh. Cần chọn loại tỏi già,tránh lựa chọn tỏi còn non.
Công thức (dùng trực tiếp tỏi tươi cho tôm ăn): xay nhuyễn hoặc đập dập nát tỏi trộn cho động vật thủy sản ăn ngay với liều dùng 3 - 5 g tỏi/kg thức ăn.
Hiện tại thì chưa có chuyên gia thế giới nào công nhận cách sử dụng hiệu quả bằng cách xay nhuyễn tỏi rồi sử dụng ngay lập tức. Bà con thường được khuyến cáo ủ rượu tỏi hay ủ men tỏi những thực tế những cách làm này chưa mang đến hiệu quả cao.
Nên dùng các sản phẩm tinh dầu tỏi chiết xuất từ tỏi tươi. Nếu dùng bột tỏi thì hiệu quả thấp hơn.
Những điều không nên làm khi sử dụng tỏi trong nuôi trồng thủy sản
Không nên nấu chín tỏi, vì khi ở nhiệt độ cao các hoạt chất này sẽ phân hủy và giảm tác dụng. Tỏi ngâm lâu ngày trong rượu trắng cũng được chứng minh là không có tác dụng trị bệnh cho động vật thủy sản.
Chất Alicin trong tỏi là kháng sinh sẽ phát giác gây tác dụng phụ làm tôm cá rối loạn hệ tiêu hóa đường ruột khi cơ quan tiêu hóa bị trống rỗng. Vì vậy không sử dụng tỏi cho tôm cá ăn lúc đói. Nếu dùng tỏi nên bổ sung vào bữa ăn cuối cùng trong ngày.
Qua nhiều tham khảo từ người nuôi và các chuyên gia về thủy sản thì tỏi chỉ có tác dụng phòng bệnh chứ chưa có khả năng trị bệnh khi vật nuôi thủy sản nhiễm bệnh do hàm lượng kháng sinh trong trong tỏi rất ít nên không đủ ức chế vi khuẩn ngay được.
Không nên dùng tỏi liên tục vì có thể tiêu diệt vi khuẩn gam dương có lợi trên vật nuôi làm vật nuôi mất đi khả năng kháng các loại bệnh khác. Nên dùng tỏi kết hợp với các loại thảo dược hoặc thuốc đặc trị khác để có hiệu quả tốt hơn.
Thật sự là "tỏi" chỉ có khả năng "hỗ trợ điều trị bệnh chứ không có tác dụng trị bệnh". Mọi người hãy lưu ý điều này để có cách dùng hợp lí.
